ఇంటి యాలి విడిచి యెట్లుండవచ్చురా..

తుంట వింటి వాని తూపుల ఘాతకు

మింటి మంటి నడుమ మిడుక తరమె?

ఇంటి యాలి విడిచి యెట్లుండవచ్చురా

విశ్వదాభిరామ వినురవేమ

 

కుటుంబ వ్యవస్థ లోపల గాని, బయటగాని విరహం విరహమే. ఈ భూమ్యాకాశాల మధ్య విరహమంతటి దుస్తర బాధ లేదని అంటున్నాడు వేమన. వేమన జీవితంలోని పరిణామాన్ని ఈ పద్యం సూచిస్తుందేమో తెలియదు. గతంలో భర్తతో సయోధ్య లేని భార్య గురించి అనేక పద్యాలు చెప్పాడు. వేశ్యా జీవితాలను గురించి చెప్పాడు.

 

కాని వేశ్యరికాన్ని వాచ్యంగా ఎక్కడా సమర్థించినట్టు లేదు. స్ర్తీ, పురుష సంబంధాలను గురించి వేమన్న అభిప్రాయాలను ఒకచోట పరచుకొని చూస్తే అవి మానవ జీవన ప్రయాణంలోని కొన్ని దశలుగా గుర్తించవచ్చు. అయితే వేమన తన వ్యక్తిగత విషయాల గురించి స్పష్టంగా చెప్పలేదు కాబట్టి వాడుక కథలే ఒక ఆధారం.

 

ఇది వేమన గృహస్థాశ్రమంలో చెప్పిన పద్యంగా కనిపిస్తుంది. చెరుకు విల్లులోంచి మన్మథుడు వదిలే బాణాల దెబ్బకు కలిగే మోహం ఇంతింత కాదు. ఆ విరహ వేదనకు పైన ఆకాశం, కింద భూమి సాక్ష్యం. ఎవరికోసమీ బాధ? ఇంకెవరికోసం ఇల్లాలి కోసం. ఆమె ఇంట్లో లేదు. బహుశా తల్లిగారింటికి వెళ్లి ఉంటుంది. ఇటువంటివి సంసారులందరికీ అనుభవంలో ఉండేవే.

 

దీనిని ఒక్క పురుషులకే కాకుండా స్ర్తీలకు కూడా వర్తింపజేయవచ్చు. తుంట వింటివాడు అంటే మన్మథుడు. తుంట అంటే తునక, ముక్క. ఇక్కడ చెరకు గడ. అందుకే తుంట విల్కాడు అంటారు. తూపు అంటే బాణం. మిడుకతరమె – మిడుకుట అంటే దుఃఖపడటం. గుర్తుందా సుమతి పద్యం?

‘‘అడిగిన జీతం బియ్యని

మిడి మేలపు దొరను గొల్చి మిడుకుట కంటెన్

వడిగల యెద్దుల గట్టుక

మడి దున్నుక బ్రతుకవచ్చు మహిలో సుమతీ’’

ఘాత అంటే దెబ్బ. ఇంటియాలు అంటే గృహిణి. ఈ మాట ఉమ్మడి కుటుంబ చిహ్నం. ఆలుమగల మధ్య విరహముందంటే వారిది అన్యోన్య దాంపత్యం కిందే లెక్క. అది మూడు విరహాలు ఆరు సంయోగాలుగా వర్ధిల్లితే ఈ లోకం ఇంతకన్నా అందంగా ఉండే అవకాశం ఉంది.

 

అల్ప సుఖములెల్ల నాశించి మనుజుండు

బహుళ దుఃఖములను బాధపడును

పరసుఖంబునొంది బ్రతుకంగ నేరడు

విశ్వదాభిరామ వినురవేమ

 

స్వల్పమైన ఇంద్రియ సుఖాలను ఆశించిన మానవుడు అవి తీరక అనేక రకాలైన దుఃఖాలను కొని తెచ్చుకొని అవస్థలు పడుతుంటాడు. మోక్షం వంటి ఉదాత్తమైన సుఖాలతో జీవించవచ్చు కదా! దానికోసం ప్రయత్నమే చెయ్యడు అని జాలిపడుతున్నాడు వేమన.

అల్ప సుఖాలు అంటే చిన్న చిన్న ఆనందాలు. సుఖం అంటే ఆనందాన్ని చేకూర్చేది. నిజంగా అది ఆనందాన్ని చేకూరుస్తుందా? ఏమో! ఒకవేళ అది నిజమే అయితే ఆ క్షణం వరకే. జిహ్వ చాపల్యం లాంటివి అల్పసుఖాలు. అలాంటివెన్నో! అవి తీరకపోతే ఆశాభంగం, బాధ; దుఃఖం అంటే బాధే. దుఃఖం రెండు రకాలు ఒకటి ప్రాప్త దుఃఖం, రెండోది స్వీయ దుఃఖం. రెండోది కొని తెచ్చుకునేది. మొదటిది భాగ్యవశాన ప్రాప్తించేది.

ఇంతకూ దుఃఖమంటే ఏమిటి? వేదాంత పరంగా ఇది చాలా పెద్దమాట. శోకం దానికి మాధ్యమం మాత్రమే. దుఃఖాన్ని గురించి బుద్ధుడు ఎంతో ఆలోచించాడు. దాని పునాదులపైన తన 36వ యేట బుద్ధి పొందాడు. మరో 44సంవత్సరాల పాటు బౌద్ధ మతాన్ని ప్రచారం చేశాడు. ఇంతకూ దుఃఖాన్ని గురించి ఏమన్నాడు బుద్ధుడు? దుఃఖానికి హేతువు కోరిక అన్నాడు. కోరిక ఎలా పుడుతుంది? ఎలాగంటే ఇంద్రియాలకు ఇష్టమైన విషయాలతో ఉండే సంపర్కం నుండి కోరిక పుడుతుంది.

దుఃఖం అంటే ఒక మానసిక స్థితి. జన్మం, మృత్యువు, వార్థక్యం, మనస్సు విచలితమై పోవడం, ఇష్టం లేని వారితో కలయిక, ఇష్టమైన వారితో ఎడబాటు, కోరింది రాకపోవడం ఇవన్నీ దుఃఖాలే. వేమన చెప్తున్న బహుళ దుఃఖాలంటే ఇవే. మరి దుఃఖమెలా పోతుంది? అదేం ప్రశ్న కోరిక నశిస్తే దుఃఖాన్ని నిరోధించవచ్చు. బౌద్ధంలో దుఃఖాంతాన్ని నిర్వాణం అంటారు.

 

నిర్వాణమంటే ఆరిపోవటం అని అర్థం. నిర్వాణమంటే దుఃఖ నాశం, విరాగం, రాగక్షయం అని అర్థాలు. వేదన యొక్క అభావమే నిర్వాణం. వేమన్నపైన బౌద్ధ మత ప్రభావం ప్రత్యక్షంగా ఉండకపోవచ్చు గాని, అక్కడక్కడ ఆ ఛాయలు కనపడతాయి. శూన్య వాద ఛాయలు కూడా అంతే.

ఈ పద్యం చిన్నదే గాని పరమ గంభీరమైంది. దీనివల్ల సుఖ దుఃఖాలు అనే రెండు భావాలే మానవాళిని పాలిస్తున్నాయని అర్థమౌతుంది. వీటికి లోబడి మాత్రమే మనుషులు జీవిస్తున్నారు. సుఖమంటే భౌతిక సుఖమే అనుకుంటారు. ఒక రకంగా ఇది ఆభాసం. నిజానికి చిన్న సుఖాల్లో దుఃఖమెక్కువగా ఉంటుందని సారాంశం.

డా॥ఎన్.గోపి

(సాక్షి తెలుగు దినపత్రిక)